Wiemy wiele rzeczy o Leonardo di ser Piero da Vinci, ale wiele innych wciąż czeka na odkrycie (i niestety, wiele nigdy nie zostanie odkrytych). Powszechnie uważany za archetyp „człowieka renesansu”, był człowiekiem, którego ciekawość dorównywała jedynie jego inteligencji i talentowi. Był naukowcem, matematykiem, inżynierem, wynalazcą, anatomem, malarzem, rzeźbiarzem, architektem, botanikiem, muzykiem i pisarzem. Wielu twierdzi, że był najmądrzejszym człowiekiem, jaki kiedykolwiek żył – prawdziwym geniuszem – a jego talenty w wielu dziedzinach nauki i sztuki są po prostu niemożliwe do zaprzeczenia. Po tylu wiekach historii jedno jest pewne: był jedyny w swoim rodzaju. Oto niektóre z rzeczy, dzięki którym Leonardo da Vinci przyczynił się do rozwoju ludzkości: Nożyczki Coś tak prostego, a jednocześnie tak ważnego jak nożyczki miało ogromne znaczenie w rozwoju ludzkości. Kto wie, ile wieków minęłoby bez możliwości korzystania z tego narzędzia, gdyby nie ten człowiek? Pomyśl tylko o wszystkich krawcach… nie pozostało im zbyt wiele pracy, co? Jest to jeden z bardziej kontrowersyjnych wynalazków da Vinci, z archeologicznymi dowodami wskazującymi na rudymentarne nożyczki ze starożytnego Egiptu i nożyczki z ostrzem poprzecznym ze starożytnego Rzymu. Jednakże jasne jest, że da Vinci wykonał szczegółowe szkice nożyczek i prawdopodobnie przyczynił się do udoskonalenia projektu. Spadochron Jak mógł wyglądać wczesny model spadochronu da Vinci. Credit: Flickr, Tim Roton. Pierwszy spadochron został wymyślony i naszkicowany przez Leonarda Da Vinci w XV wieku. Trudno uwierzyć, że coś tak „nowoczesnego” jak spadochron mogło zostać wynalezione ponad 500 lat temu. Projekt spadochronu Leonarda składa się ze szczelnie zamkniętej lnianej tkaniny utrzymywanej w pozycji otwartej przez piramidę drewnianych tyczek – o długości około siedmiu metrów. Wynalazek pozwoliłby każdemu człowiekowi „rzucić się w dół z każdej dużej wysokości bez doznania jakichkolwiek obrażeń” – powiedział da Vinci. Jednak, ponieważ jego pomysły wyprzedzały jego czasy, technologia nie była w stanie utrzymać jego idei, dlatego nikt nie wynalazł praktycznego spadochronu aż do 1783 roku. Jak wiele z jego monumentalnych odkryć, spadochron Leonarda nigdy nie został przetestowany. Najfajniejsze jest jednak to, że w 2000 roku śmiałek Adrian Nichols rzeczywiście zbudował spadochron w oparciu o projekty Leonarda. Pomimo wielkiego sceptycyzmu ze strony większości ludzi, spadochron działał bezproblemowo, a Nichols nawet komplementował jego płynną jazdę. Mona Lisa Bez wątpienia, Mona Lisa (Gioconda), najsłynniejszy obraz na świecie, fascynuje ludzi od wieków – i nie bez powodu. Mówi się, że samo wykonanie ust zajęło 10 lat! Ponadto, podsycała ona imponującą ilość teorii nie tylko z powodu tajemniczego uśmiechu i ukrytej (dla niektórych) seksualnej aluzji, ale również z powodu faktu, że posiada ona również pewne męskie cechy, pomimo posiadania ciążowych rysów. Mimo to, warto było poświęcić każdą sekundę, ponieważ cały obraz – a zwłaszcza enigmatyczny uśmiech – jest ukoronowaniem geniuszu. Obraz jest portretem Lisy Gherardini, ale jest w nim coś więcej niż tylko Lisa. Wielu uważa Mona Lisę za połączenie cech męskich i żeńskich, inni zaś widzą w niej wyraźne rysy Matki Boskiej. Gioconda, mimo że nie jest atrakcyjna w tradycyjny sposób, uosabia kobietę idealną. Jej spojrzenie przykuwa uwagę obserwatora bez względu na to, gdzie się znajduje (poważnie, spróbuj), a jej spuścizna wyznacza standard dla sztuki, który nigdy więcej nie został osiągnięty. Badania anatomii Człowiek witruwiański Formalne szkolenie leonarda w zakresie anatomii ludzkiego ciała rozpoczęło się wraz z terminowaniem u Andrea del Verrocchio, jego nauczyciel nalegał, by wszyscy jego uczniowie uczyli się anatomii. Jako artysta upodobał sobie anatomię topograficzną, rysując wiele studiów mięśni, ścięgien i innych widocznych cech anatomicznych. Jego rysunek człowieka witruwiańskiego jest ikoną: naga postać męska w dwóch nałożonych na siebie pozycjach, z rozstawionymi rękami i nogami, wpisana jednocześnie w koło i kwadrat, była w 1487 roku niemal tematem science fiction. Wymiary są takie jak u przeciętnego człowieka, zaskakująco poprawne (znowu, dla przeciętnego człowieka). Studia embrionów Leonarda da Vinci. Ale Leonardo na tym nie poprzestał. Jego najbardziej wnikliwe badania anatomiczne rozpoczęły się w 1506 roku od sekcji 100-letniego mężczyzny, którego wcześniej znał. W dalszym ciągu pozyskiwał ludzkie czaszki i zwłoki do sekcji i jakkolwiek obrzydliwie by to nie brzmiało, w tamtych czasach bardzo pomogło to w rozwoju nauki. Niestety, po pewnym czasie porzucił swoje anatomiczne zainteresowania, a jego szkice przepadły i zostały zapomniane na wieki – niektóre z nich już nigdy nie zostały odnalezione. Inżynieria Image via by Wikipedia Za życia, a nawet później, Leonardo był ceniony jako inżynier. Jednak przy jego wyobraźni trudno było cały czas zachować praktyczność, więc niektóre z jego wynalazków nie nadawały się do realizacji (przynajmniej nie w tamtych czasach). W 2001 r. jego wizja została wskrzeszona przez kilku inżynierów, którzy zbudowali mały most w oparciu o jego pomysły. Przez większość życia Leonardo był zafascynowany zjawiskiem lotu, stworzył wiele studiów na temat lotu ptaków, w tym swój kodeks o locie ptaków z 1505 roku. Ale jakie masz szanse, że ktoś rzeczywiście zbuduje zaprojektowane przez Ciebie helikoptery i czołgi? Nawet dziś jego pomysły inżynieryjne wciąż fascynują badaczy. Wiele z jego pomysłów było niepraktycznych, wiele było po prostu genialnie zastosowanych, a wiele musiało czekać setki lat, zanim można było je zastosować. Ponadto, jego związek z murarstwem jest powszechnie znany i zawsze pojawiały się spekulacje – niektóre bardziej realistyczne, inne zupełnie fantastyczne. Zostańcie na liście bardziej poetyckich pomysłów Leonarda i spekulacji, które otaczają jego niewiarygodne życie.
Badaniem ludzkiego ciała, jak również matematycznych stosunków między jego częściami, zajmował się Leonardo da Vinci. Zainspirował go Witruwiusz – rzymski architekt i inżynier, który opisywał teorię i praktykę harmonijnych proporcji. Powstały ok. 1490 roku słynny szkic Leonarda „Człowiek witruwiański” (znany pod nazwą „Anatomia człowieka”) sporządzony został właśnie na zlecenie Witruwiusza. Był ilustracją do jego traktatu „O architekturze ksiąg dziesięcioro”, poświęconego zresztą proporcjom ludzkiego ciała. W obliczu tych informacji, zapewne domyślacie się już, skąd wzięła się nazwa słynnego rysunku. Cóż, powszechnie wiadomo, że słabością Leonarda była symbolika i upodobanie do kodowana ukrytych znaczeń. Część I Szyfru Boga znajdziesz TUTAJ, a II TUTAJ. Nie inaczej było i w tym przypadku. Szkic przedstawia figurę nagiego mężczyzny w dwóch nałożonych pozycjach, wpisaną w okrąg i kwadrat. Wynika z niego, że wysokość dorosłego człowieka równa się w przybliżeniu szerokości jego rozstawionych ramion. Rysunkowi towarzyszy tekst Leonarda sporządzony pismem lustrzanym. Wpisanie figury na planie pentagramu (pentagram Leonarda) odsłania kolejne informacje. Cztery dolne ramiona to ręce i nogi, a górne ramię to głowa. Mogą one również symbolizować pięciopalczastą dłoń, pięć ludzkich zmysłów (wzrok, słuch, smak, powonienie, dotyk) i pięć otaczających nas światów (fizyczny, ezoteryczny, astralny, mentalny i duchowy). Doszukać się można również nawiązania do harmonii pięciu żywiołów świata materii: ziemi, ognia, wody, powietrza i ducha. Co ciekawe obecnie dosyć powszechna jest praktyka przypisywania poszczególnym żywiołom określonych organów ciała człowieka. Ciąg Fibonacciego w ludzkim ciele Rozpatrując proporcje ludzkiego ciała, na pierwszy plan wysuwają się takie liczby Fibonacciego jak: 1, 2 i 5. Posiadamy bowiem pięć palców u każdej ręki, dwie kończyny górne i dwie dolne, pięć zmysłów, trzy wypustki głowy (dwoje uszu i nos), trzy otwory głowy (dwoje oczu i usta) i pojedyncze organy. Co prawda ogółem posiadamy cztery kończyny, jednak nawet jeśli uznamy je za należące do tej samej kategorii, to liczba 5 znajduje w naszym ciele znacznie więcej odniesień. Poza tym u większości ludzi wysokość do pępka stanowi 0,618 łącznej wysokości, co zresztą zauważył i naszkicował sam Leonardo da Vinci. źródło: YouTube Złota liczba Liczbę „Φ” możemy odnaleźć w takich proporcjach człowieka, jak: odległość od biodra do podłogi podzielona przez odległość od kolana do podłogi, odległość od czubka głowy do podłogi podzielona przez odległość od pępka do podłogi, odległość od czubka głowy do pępka podzielona przez odległość od ramienia do pępka. To w odniesieniu do całej postaci. Natomiast analizując rękę i dłoń liczbę tę odnajdziemy w odległości między ramieniem a czubkiem palców podzieloną przez odległość między łokciem a czubkiem palców, w odległości od łokcia do nadgarstka podzielonej przez odległość od nadgarstka do czubka palców, jak również w odległości od ramienia do łokcia podzielonej przez odległość od pachy do łokcia. Podobne zależności znajdziemy mierząc palce u nóg, stawy dłoni, jak również odległości między kręgami. Oczywiście, nie jest prawdą, że wszyscy stanowimy idealne odwzorowanie złotych proporcji, gdyż wahania są zauważalne. Okazuje się również, że ciało mężczyzny stanowi znacznie dokładniejsze odwzorowanie złotego podziału, niż ciało kobiety. Jednak sama tendencja jest oczywista i bezdyskusyjna. Fraktalne uwarunkowania anatomii człowieka Charakterystyczne dla fraktali jest to, że im bardziej je powiększasz, tym więcej informacji widzisz. Okazuje się, że na fraktalach opiera się również struktura naszego układu krwionośnego. Nasze ciało wyposażone jest w blisko 80 tysięcy arterii i mniejszych żył. Właściwe funkcjonowanie układu krwionośnego uwarunkowane jest sprawnym transferem tlenu do trylionów komórek składających się na nasz organizm. I temu właśnie służy fraktalna struktura rozgałęzień. Dan Winter – odkrywca mechaniki działania DNA i twórca urządzenia do pomiarów fal harmonicznych serca – uważa, że struktura naszego DNA opiera się na złotym podziale. Zarówno krew, jak również DNA zasilane są przez idealny transfer (kompresję) ładunku elektrycznego, który – jak się okazuje – podąża ścieżką wytyczoną przez złotą spiralę. To właśnie złoty podział umożliwia harmonijny i niezwykle wydajny przepływ energii. źródło: Pixabay Złoty podział i geometria DNA To, że ciało człowieka posiada kształt, który można opisywać przy pomocy różnych proporcji, jest oczywiste. Jednak geometryczna struktura ludzkiego DNA już tak oczywista nie jest. Opiera się ona na dwunastościanie foremnym, którego pięciokątne ściany zawierają w sobie pięć sześcianów. Budowa dwunastościanu foremnego opiera się na Złotym Podziale, a ten z kolei na liczbie Φ. Najbardziej w tym wszystkim zadziwia fakt, że wiedza ta – chociaż dotychczas powszechnie ignorowana – znana była już w czasach pradawnych. Przez wiele lat uznawana za pozbawione naukowych podstaw fanaberie, obecnie zyskuje zupełnie nową odsłonę. W obliczu coraz to nowych możliwości, świat nauki dochodzi do odkryć, które zadziwiają tym, że potwierdzają stare prawdy. Skąd zatem teorie, obecnie uznane za przełomowe i rewolucyjne, znane były dawnym ludom? Ewa KurzelewskaLeonardo da Vinci's sketch of a foetus in the womb, which will go on show alongside a 3D ultrasound. Photograph: The Royal Collection. Leonardo da Vinci. This article is more than 10 years old. Wyświetleń: 16,159 Leonardo da Vinci, włoski malarz, rysownik, rzeźbiarz, architekt i inżynier, był przykładem Renesans ideał humanisty z jego talentem i błyskotliwością. Jego Ostatnia Wieczerza (1495-98) i Mona Lisa (ok. 1503-19) to dwa z najbardziej znanych i podstawowych obrazów renesansu. Jego czasopisma pokazują naukową ciekawość i mechaniczną pomysłowość, która wyprzedziła swoje czasy o tysiąclecia. Źródło: rozmowa Wczesny okres: Florencja Rodzice Leonarda nie byli małżeństwem, kiedy się urodził. Jego ojciec, ser Piero, był florenckim notariuszem i gospodarzem, a Caterina, jego matka, była młodą wieśniaczką, która wkrótce poślubiła rzemieślnika. Zamiast tego Leonardo dorastał w posiadłości rodzinnej swojego ojca, gdzie dorastał jako „prawowity” syn i zdobył podstawowe wykształcenie w zakresie czytania, pisania i matematyki. Artystyczne skłonności Leonarda musiały ujawnić się na początku jego życia. Jego ojciec, dobrze znany w Florencja, uczył go u artysty Andrei del Verrocchio, gdy miał około 15 lat. W rezultacie Leonardo otrzymał zróżnicowaną edukację w słynnej pracowni Verrocchio, która obejmowała malarstwo, rzeźbę i sztuki techniczno-mechaniczne. Pracował także w sąsiednim warsztacie artysty Antonio Pollaiuolo. Leonardo został przyjęty do Gildii Malarzy we Florencji w 1472 roku, ale pozostał w warsztacie swojego nauczyciela przez kolejne pięć lat, zanim zaczął samodzielnie pracować we Florencji do 1481 roku. Istnieje wiele doskonałych zachowanych rysunków piórem i ołówkiem z tego okresu, w tym wiele szkiców technicznych – na przykład , pompy, broń wojskowa i aparatura mechaniczna – które pokazują zainteresowanie Leonarda zagadnieniami technicznymi już na początku jego kariery. Pierwszy okres mediolański (od 1482-99) Leonardo przeniósł się do Mediolanu w 1482 roku, aby pracować dla księcia miasta. Zaskakujące posunięcie sprawiło, że 30-letni artysta właśnie otrzymał pierwsze znaczące zamówienia z rodzinnej Florencji. Fakt, że zrezygnował z obu inicjatyw, sugeruje, że miał głębsze motywy opuszczenia Florencji. Możliwe, że wyrafinowana neoplatońska postawa panująca we Florencji Medyceuszy sprzeciwiała się zorientowanemu na doświadczenie umysłowi Leonarda i że wciągała go bardziej rygorystyczna, akademicka kultura Mediolanu. go tam. Leonardo da Vinci przebywał w Mediolanie przez 17 lat, aż do śmierci Ludovica w 1499 roku. W królewskiej księdze metrykalnej określany był jako pictor et ingeniarius ducalis („malarz i inżynier księcia”). W kręgach dworskich serdeczne, ale spokojne zachowanie Leonarda i elegancka postawa były mile widziane. Był dobrze szanowany i zajęty jako malarz, rzeźbiarz i projektant uroczystości dworskich. Pracował także jako inżynier hydraulik i mechanik oraz pełnił funkcję doradcy technicznego w zakresie architektury, fortyfikacji i problemów militarnych. Leonardo ustanowił dla siebie wysokie ambicje, tak jak robił to przez całe życie – śledząc zarysy swojej twórczości na ten okres lub całe życie. Leonardo namalował sześć obrazów w ciągu 17 lat spędzonych w Mediolanie jako malarz. Najpierw pracował nad obrazem ołtarzowym Dziewica na Skale od około 1483 do 1486, projekt, który zaowocował dziesięcioletnią batalią prawną między Bractwem Niepokalanego Poczęcia, które go zleciło, a Leonardo; z nieznanych powodów ta batalia prawna doprowadziła Leonardo do stworzenia drugiej wersji dzieła około 1508 roku. Namalował również jedno ze swoich najsłynniejszych dzieł, ogromne malowidło ścienne Ostatnia wieczerza (1495-98), w refektarzu klasztoru Santa Maria Delle Grazie, w tym pierwszym okresie mediolańskim (więcej analizy tego dzieła, patrz poniżej Ostatnia Kolacja). Na uwagę zasługuje jego piękny obraz na suficie do Sala delle Asse w mediolańskim Castello Sforzesco (1498). W tym czasie Leonardo pracował nad znaczącym projektem rzeźbiarskim, który wydaje się być ważnym powodem, dla którego przybył do Mediolanu: monumentalny posąg konny z brązu, który ma zostać wzniesiony na cześć Francesco Sforzy, założyciela dynastii Sforzów. Leonardo pracował nad tym projektem przez 12 lat, z przerwami. Z okazji ślubu cesarza Maksymiliana z Biancą Marią Sforzą w 1493 r. gliniany model konia został wystawiony publicznie i poczyniono przygotowania do odlania figury mamuta, która miała mieć 16 stóp wysokości (5 metrów). Jednak ze względu na zbliżającą się groźbę wojny, gotowy do nalania metal został wykorzystany do produkcji armat. Doprowadziło to do wstrzymania projektu. Upadek Ludovico w 1499 roku przypieczętował śmierć tego niefortunnego projektu, który był prawdopodobnie najważniejszym konceptem pomnika w XV wieku. Wojna zredukowała gliniany model do wraku. Leonardo da Vinci jako mistrz prowadził duży warsztat w Mediolanie, zatrudniając praktykantów i studentów. Giovanni Antonio Boltraffio, Ambrogio de Predis, Bernardino de'Conti, Francesco Napoletano, Andrea Solari, Marco d'Oggiono i Salai byli wówczas wśród uczniów Leonarda. Większość ról tych współpracowników jest nieznana, co porusza temat tak zwanych dzieł apokryficznych Leonarda, przy których współpracował ze swoimi współpracownikami. Uczeni nie byli w stanie dojść do porozumienia, do kogo należą te prace. Źródło: Blog Drugi okres florencki (od 1500-08) Leonardo uciekł z Mediolanu w towarzystwie matematyka Lucasa Pacioli w grudniu 1499 lub najpóźniej w styczniu 1500, tuż po zdobyciu miasta przez Francuzów. Po wizycie w Mantui w lutym 1500 roku udał się do Wenecji w marcu, aby doradzić Signorii (radzie rządzącej) w sprawie zapobieżenia tureckiemu najazdowi na Friuli. Leonardo poradził, by przygotowali się do zalania zagrożonego obszaru. Po długiej nieobecności wrócił do Florencji z Wenecji, gdzie powitano go oklaskami i okrzyknięto zasłużonym rodowitym synem. W tym samym roku został przydzielony jako konsultant architektoniczny do komisji zajmującej się fundacją i budową kościoła San Francesco al Monte. Jednak wydaje się, że Leonardo, jako gość zakonu serwitów w klasztorze Santissima Annunziata, skupiał się bardziej na studiach matematycznych niż na malarstwie, według przedstawiciela Isabelli d'Este we Florencji, Fra Pietro Nuvolari, który na próżno próbował zdobyć zdjęcie przez niego. Leonardo opuścił Florencję latem 1502 roku, aby dołączyć do służby Cesare Borgii jako „główny architekt wojskowy i generalny inżynier”, być może z powodu jego żarłocznego pragnienia życia. Leonardo podróżował po terytorium kondotiera przez dziesięć miesięcy, badając je. W ramach swojej pracy szkicował niektóre plany miast i mapy topograficzne, dostarczając wczesnych przykładów nowoczesnego mapowania. Leonardo spotkał również Niccola Machiavelliego, który tymczasowo stacjonował tam jako obserwator polityczny Florencji, na dworze Cesare Borgii. Wiosną 1503 r. Leonardo da Vinci powrócił do Florencji, aby przeprowadzić ekspercką inspekcję planu przekierowania rzeki Arno za Pisę, odcinając miasto dostęp do morza, które było oblegane przez czas florencki. Propozycja nie powiodła się, ale działania Leonarda skłoniły go do zbadania planu zaproponowanego w XIII wieku, aby zbudować ogromny kanał, który miałby ominąć nieprzejezdną część Arno i połączyć Florencję z morzem drogą wodną. W serii badań Leonardo rozwinął swoje pomysły. Stworzył mapę pokazującą trasę kanału (z jego przejściem przez przełęcz Serravalle), wykorzystując swoje panoramiczne widoki na brzeg rzeki, które mogą być postrzegane jako szkice krajobrazowe o wielkim artystycznym uroku, i korzystając z dokładnych pomiarów terenu. Pomysł nigdy nie został ukończony, choć na przestrzeni wieków był kilkakrotnie proponowany. Jednak kilkadziesiąt lat później autostrada ekspresowa z Florencji do morza została zbudowana nad dokładną trasą Leonarda do jego kanału. W 1503 r. Leonardo otrzymał również prestiżowe zlecenie na namalowanie malowidła ściennego do sali rady we florenckim Palazzo Vecchio, kolosalnego historycznego obrazu (na 23 56 stóp [7 17 metrów] byłby dwa razy masywniejszy niż Ostatnia Wieczerza). Pracował nad tą bitwą pod Anghiari przez trzy lata, ale pozostała niedokończona, podobnie jak jej zamierzony element towarzyszący, bitwa Michała Anioła pod Cascina. Leonardo namalował Mona Lisę (ok. 1503-19) w tych latach. Druga era florencka była również okresem intensywnych badań naukowych. W szpitalu Santa Maria Nuova Leonardo przeprowadził sekcje i rozszerzył swoje badania anatomiczne o pełne badanie struktury i funkcji ludzkiego organizmu. Ponadto prowadził systematyczne badania latania ptaków, o których zamierzał napisać w pracy doktorskiej. Nawet jego studium hydrologiczne, które skupiało się na „naturze i ruchu wody”, poszerzyło się o badania nad właściwościami fizycznymi wody, w szczególności prawami prądów, które połączył z właściwościami powietrza. Drugi okres mediolański (od 1508-13) W maju 1506 roku francuski władca Mediolanu, Charles d'Amboise, poprosił Signorię we Florencji, czy Leonardo mógłby podróżować do Mediolan. Signoria wypuściła Leonarda, a wielka bitwa pod Anghiari pozostała niekompletna. Wydaje się, że nieudane próby techniczne z farbami skłoniły Leonarda do rezygnacji z muralu; nie ma innego wytłumaczenia dla porzucenia przez niego tak monumentalnego dzieła. Leonardo spędził zimę 1507-08 we Florencji, kiedy przed powrotem do Mediolanu asystował rzeźbiarzowi Giovanniemu Francesco Rusticiemu w tworzeniu posągów z brązu w baptysterium we Florencji. Leonardo doceniał swoje obowiązki, w większości ograniczone do doradztwa architektonicznego, i był honorowany i podziwiany przez swoich zamożnych sponsorów w Mediolanie, Karola d'Amboise i króla Ludwika XII. Istnieją plany pałacowo-willi dla Karola i uważa się, że narysował on kilka pomysłów na oratorium dla kościoła Santa Maria Alla Fontana, które Karol ufundował. Leonardo zbadał również starą propozycję przywróconą przez francuskiego gubernatora: rzekę Adda, która zapewniłaby połączenie wodne między Mediolanem a jeziorem Como. Podczas drugiego pobytu w Mediolanie Leonardo da Vinci praktycznie niewiele wyprodukował jako malarz. Zamiast tego Leonardo ponownie zgromadził wokół siebie swoich uczniów. Bernardino de'Conti i Salai, dwaj starsi uczniowie Leonarda, wrócili do jego pracowni. Ponadto przybyli nowi studenci, w tym Cesare da Sesto, Giampetrino, Bernardino Luini i młody szlachcic Francesco Melzi, najbardziej oddany przyjaciel i towarzysz Leonarda aż do jego śmierci. W tym czasie Leonardo otrzymał znaczną prowizję. Jako marszałek armii francuskiej i zaciekły wróg Ludovica Sforzy, Gian Giacomo Trivulzio powrócił zwycięsko do Mediolanu. Poprosił Leonarda o wyrzeźbienie jego grobowca, który miał mieć kształt posągu konnego i umieścić w kaplicy grobowej, którą Trivulzio podarował kościołowi San Nazaro Maggiore. Niestety, sam marszałek po latach prac przygotowawczych nad pomnikiem zrezygnował z planu na rzecz skromniejszego, do którego zachowało się kilka godnych uwagi szkiców. Jako rzeźbiarz było to drugie nieudane przedsięwzięcie Leonarda. W tym czasie działalność naukowa Leonarda osiągnęła szczyt. We współpracy z Marcantonio Della Torre, znanym anatomem z Pawii, jego studia anatomiczne nabrały nowego wymiaru. Leonardo naszkicował koncepcję większego projektu, który obejmowałby doskonałe, realistyczne repliki ludzkiego ciała i narządów oraz anatomię porównawczą i cały przedmiot fizjologii. Zimą 1510–11 planował nawet zakończyć pracę anatomiczną. Jego rękopisy są również pełne nauk matematycznych, optycznych, mechanicznych, geologicznych i botanicznych. Założenie, że siła i ruch, jako podstawowe czynności mechaniczne, wytwarzają wszystkie formy zewnętrzne w naturze organicznej i nieorganicznej i nadają im kształt, stało się coraz bardziej centralne dla tych odkryć. Co więcej, czuł, że te siły operacyjne są zgodne z zestawem zorganizowanych, harmonijnych zasad. Ostatnie lata (od 1513-19) Okoliczności polityczne w 1513 roku, w tym tymczasowa eksmisja Francuzów z Mediolanu, skłoniły 60-letniego Leonardo do ponownej przeprowadzki. Pod koniec roku udał się do Rzymu ze swoimi uczniami Melzi i Salai oraz dwoma pomocnikami w studiu, aby znaleźć pracę za pośrednictwem swojego patrona Giuliano de Medici. Giuliano zapewnił mu apartament w jego watykańskiej willi Belvedere. Zapewnił Leonardo także znaczny miesięczny zasiłek, ale nie otrzymał żadnych znaczących prowizji. Leonardo przebywał w Rzymie przez trzy lata w czasie, gdy działalność artystyczna była bardzo duża: Donato Bramante budował Bazylikę św. Piotra, Rafał malował ostatnie pokoje nowych apartamentów papieża, Michał Anioł walczył o dokończenie grobu papieża Juliusza II, a wielu młodszych artystów, jak Timoteo Viti i Sodoma, również pracowało. Tak więc sędziwy maestro nie rzucał się w oczy, pracując w swoim studio nad matematycznymi badaniami i eksperymentami technicznymi lub badając zabytki podczas spaceru po mieście, o czym świadczą szkice wściekłych listów. Chociaż wydaje się, że Leonardo da Vinci spędzał czas z Bramante, ten ostatni zmarł w 1514 roku i nie ma śladu interakcji Leonarda z innymi artystami w Rzymie. Niemniej jednak, zgodnie ze znakomicie sporządzoną mapą Bagien Pontyjskich, Leonardo był przynajmniej konsultantem projektu rekultywacji zatwierdzonego przez Giuliano de' Medici w 1514 roku. Narysował również plany dużego domu dla rodziny Medici, która odzyskała kontrolę w Florencja w 1512 roku. Wieża jednak nigdy nie została ukończona. W 1516 roku Vinci i Melzi, jego najwierniejszy uczeń, na dobre opuścili Włochy. Leonardo spędził ostatnie trzy lata swojego życia w Cloux (po Clos-Lucé), małej willi w pobliżu letniego pałacu króla w Amboise nad Loarą. Premier peintre, architecte et mécanicien du Roi („Pierwszy malarz, architekt i inżynier króla”) był jego dumnym tytułem. Leonardo nadal rysował na uroczystości dworskie, ale król potraktował go jako honorowego gościa i dał mu pełną swobodę działania. Kilkadziesiąt lat później Francis I rozmawiał o Leonardo z artystą Benvenuto Cellini, który darzył go najwyższym szacunkiem. Leonardo zaprojektował pałac i ogród Romorantin dla króla, który stał się siedzibą wdowy po królowej Matce. Ponieważ jednak region był zagrożony malarią, starannie zaplanowany projekt, łączący najlepsze aspekty włoskich i francuskich tradycji w architekturze pałacowej i krajobrazowej, musiał zostać przerwany. Podczas pobytu we Francji Leonardo spędził większość swojego czas organizowanie i redagowanie jego badań naukowych, traktatu malarskiego i kilku stron jego książki o anatomii. Pierwotne siły panujące w przyrodzie pokazał jednak z potężną wyobraźnią w tzw. Leonardo zmarł w Cloux i został pochowany w kościele Pałacu Saint-Florentin. Niestety nie można już odnaleźć jego pochówku, ponieważ kościół został zniszczony podczas Rewolucji Francuskiej i doszczętnie zburzony na przełomie wieków. Melzi był artystycznym i naukowym następcą dziedzictwa Leonarda da Vinci. Źródło: Wikipedia Dzieła Leonarda da Vinci Mona Lisa Mona Lisa, najsłynniejszy obraz świata, każdego dnia przyciąga do Luwru tysiące ludzi, z których wielu przyciąga tajemnicze spojrzenie i enigmatyczny uśmiech. Z pozoru banalne zdjęcie młodej kobiety ubranej skromnie w cienki welon, szare kolory i maleńka biżuteria również może zdumiewać widzów, którzy mogą zapytać, o co w tym zamieszaniu. Jednak smykałka Leonarda do realizmu kryje się pod prostotą obrazu. Delikatnie wymodelowana twarz fotografowanej osoby demonstruje jego mistrzostwo w sfumato, technice artystycznej, w której modeluje się przy użyciu subtelnych gradacji światła i cienia, a nie linii. Niestrudzone oddanie Leonarda w replikowaniu jego przestudiowanych obserwacji jest widoczne w delikatnie pomalowanej zasłonie, perfekcyjnie wykonanych warkoczach i precyzyjnym przedstawieniu złożonego lnu. Co więcej, oszałamiający wygląd modelki dodaje jej autentyczności. Jej uśmiech może być miły lub kpiący – widzowie nie są pewni, który z nich, ponieważ jako ludzie jest skomplikowaną postacią, która jednocześnie uosabia przeciwstawne cechy. Ostatnia Wieczerza Ostatnia Wieczerza, jeden z najbardziej znanych obrazów na świecie, zamówił dla opactwa Dominikanów Santa Maria Delle Grazie książę Mediolanu i patron Leonarda Ludovico Sforza podczas jego pierwszego pobytu w tym mieście. Leonardo przedstawia wiele blisko powiązanych ze sobą wydarzeń w Ewangeliach w sekwencyjnej narracji, w tym Mateusza 26:21-28, w którym Jezus deklaruje, że jeden z Apostołów go zdradzi, a później ustanowi Eucharystię. Leonardo reprezentował reakcję każdego ucznia na ogłoszenie, zafascynowany tym, jak postać mężczyzny może zostać ujawniona poprzez postawę, ekspresję i gesty. Gdy wydają się szeptać, krzyczeć, smucić i debatować wokół Jezusa, który siedzi spokojnie pośrodku, postawy Apostołów unoszą się, opadają, rozszerzają i splatają. Niestety, dzieło Leonarda zaczęło się kruszyć wkrótce po jego ukończeniu ze względu na jego eksperymentalny styl malarski. Na dwóch warstwach przygotowanego podłoża stosował temperę lub farbę olejną. Z drugiej jednak strony, widzowie wciąż mogą to odbierać jako głębokie studium szerokiej gamy ludzkich emocji, ukryte pod pozornie prostą kompozycją. człowiek witruwiański Człowiek witruwiański Leonarda to rysunek wykonany piórem i atramentem z kilku zeszytów, które trzymał pod ręką w późniejszych latach. Zawiera adnotacje napisane lustrzanym pismem na temat idealnych proporcji ludzkich przez rzymskiego architekta Witruwiusza w księdze o architekturze z I wieku Obraz przedstawia hipotezę Witruwiusza, że idealny człowiek może zmieścić się w dwóch niekompatybilnych kształtach: koła i kwadratu. Leonardo da Vinci rozwiązał ten problem, malując mężczyznę w dwóch pozycjach, jedną z wyciągniętymi ramionami, aby dopasować się do kwadratu, a drugą z nogami i rękami rozłożonymi w kole. Prace Leonarda pokazują jego dążenie do zrozumienia ważnej literatury i jego ambicji, by je rozwijać. Nie był pierwszym, który przedstawił idee Witruwiusza. Mimo to jego rysunek stał się najbardziej znany, częściowo ze względu na połączenie matematyki, filozofii i sztuki, która wydawała się idealnym symbolem renesansu. Rysunek jest teraz przechowywany w Gallerie dell'Accademia w Wenecji. Jest przechowywany w archiwum z kontrolowanym klimatem, a nie na wystawie. Autoportret Czerwona kreda malarstwo postaci starszego mężczyzny z długimi falującymi włosami i brodą, długo postrzeganą jako autoportret, była tak często powielana, że zaczęła określać, jak większość ludzi myśli o wyglądzie Leonarda. Jednak inni eksperci twierdzą, że postrzępiona twarz, zmarszczone brwi i spuszczone oczy sprawiają, że wydaje się ona znacznie starsza niż rzeczywisty wiek 67 lat Leonarda. Spekulują, że rysunek jest jednym z jego groteskowych rysunków, szkiców osób o niezwykłych cechach w swoich notatnikach. Niezależnie od tego, kogo przedstawia obraz, jest to odmiana od zwykłych, fascynujących tematów Leonarda, ale udało mu się obdarzyć osobę wielkością i wiedzą ze starszego wieku. Źródło: BBC Dziewica Skał Wielu naukowców uważa, że obraz Leonarda Dziewica na Skale w Luwrze jest pierwszym z dwóch obrazów przedstawiających Świętą Rodzinę spotykającą św. Jana Chrzciciela, gdy uciekali do Egiptu przed masakrą niewiniątek Heroda, opartym na dowodach stylistycznych. Jednak Bractwo Niepokalanego Poczęcia, które zleciło wykonanie obrazu, zostało uwikłane w wieloletnie spory z Leonardem. Konflikt ostatecznie doprowadził Leonardo do namalowania kolejnej wersji tego tematu około 1508 roku, obecnie mieszczącej się w National Gallery w Londynie. Głowa kobiety Niewielki szkic pędzlem z pigmentem przedstawia młodą kobietę z pochyloną głową i oczami spuszczonymi w Kobiecą Głowę. Jej pozycja jest podobna do Marii Panny w Dziewicy na skałach Leonarda, co sugeruje, że rysunek został użyty jako model. Pseudonim dzieła, La scapigliata, oznacza „rozczochrany” i odnosi się do zabłąkanych kosmyków włosów młodej kobiety. Od ciężkich oczu po miękkie usta, delikatne rysy kobiety kontrastują z wysoce wykończoną twarzą, na której Leonardo z miłością modelował delikatne rysy kobiety, od luźno zarysowanych wąsów i ramion po wykończoną twarz. Pokazuje płynny styl pracy Leonarda, zawierający dynamiczny rysunek i zdyscyplinowane nakładanie warstw w celu stworzenia formy i szczegółów. Dama z gronostajem Wielu historyków sztuki uważa, że młodą kobietą w Damie z gronostajem jest Cecilia Gallerani, kochanka patrona Leonarda, księcia Mediolanu, Ludovica Sforzy. Gronostaj był często używany jako insygnia książęce. Kobieta przechyla głowę w prawo, jej błyszczące oczy wychodzą z kadru. Pomimo ciężkiego zamalowania obrazu, szczególnie czarnego tła, pokazuje on mistrzostwo anatomii Leonarda i jego zdolność do przedstawiania postaci w postawie i ekspresji. Jej niewinne rysy, uważne spojrzenie i miękkie objęcia gronostaja, który siedzi królewsko i czujnie, ukazują świeżość i przyjazne usposobienie dziewczyny. Salvator Mundi Salvator Mundi, zdjęcie z przodu, pojawiło się w wiadomościach w 2017 roku, kiedy sprzedano go na aukcji za rekordową na świecie kwotę miliona dolarów. Obraz był w fatalnym stanie, miał mroczną przeszłość, a jego przypisanie było punktem spornym wśród uczonych i krytyków. Tym bardziej szokująca była wygórowana cena. Ginevra de Benci Ginevra de Benci to jedyny obraz Leonarda da Vinci wystawiany publicznie na półkuli zachodniej. Mieści się w National Gallery of Art w Waszyngtonie. Jest to jedna z pierwszych prac Leonarda, ukończona w jego wczesnych latach dwudziestych, i pokazuje niektóre z niekonwencjonalnych technik, które stosował w swojej karierze. Zainspirowany przez swoich północnych poprzedników, Leonardo przeciwstawił się konwencji, przedstawiając poważną młodą kobietę w postawie trzech czwartych, a nie w tradycyjnym profilu, co prawdopodobnie uczyniło go pierwszym włoskim artystą, który to zrobił. Używał kąta trzy czwartego we wszystkich swoich portretach, w tym Mona Lisa, i szybko ustanowił normę portretowania, stając się tak powszechne, że współcześni widzowie przyjmują to za pewnik. Leonardo mógł modelować twarz Ginevry palcami, gdy farba była jeszcze lepka, o czym świadczą odciski palców znalezione na powierzchni farby. Dziewica z Dzieciątkiem ze św. Anną Niektórzy eksperci uważają, że Dziewica z Dzieciątkiem ze św. Anną to ostatni obraz Leonarda. Przedstawił trzy pokolenia Świętej Rodziny — św. Annę, jej córkę, Dziewicę Maryję i Dzieciątko Jezus — używając wielu swoich ustalonych standardów w całej swojej karierze. Na samym szczycie piramidy Anne obserwuje Maryję siedzącą na jej kolanach, z miłością powstrzymującą Dzieciątko Jezus przed dosiadaniem baranka. Postać Chrystusa w Dziewicy z Dzieciątkiem i św. Anną wydaje się niewinna, w przeciwieństwie do świadomego niemowlęcia Leonarda przedstawionego w Dziewicy ze skał. Interakcje między postaciami są intymne, co pokazuje talent Leonarda do reprezentowania skutecznych relacji międzyludzkich.
Leonardo da Vinci is remembered as an artist and an inventor, but he was also a mathematician. In fact, the study of mathematics was central to many of his activities. He used mathematics to analyze the structure of elements in nature. He also expressed his theories of vision and his study of optics, the science of light, in mathematical terms.
Leonardo da Vinci, jeden z najbardziej rozpoznawalnych artystów naszej epoki, znany z takich dzieł jak słynna Mona Lisa, czy Dama z Gronostajem, jest twórcą tysięcy rysunków oraz zapisów ukazujących nam niekończący się potencjał ludzkiej kreatywności oraz pasji do twórczości. Leonardo jest jednym z pierwszych twórców Akademii Sztuki w Mediolanie, którą założył pod koniec XV wieku. Wyznaczył w niej kierunek nauki sztuk plastycznych, w których rysunek zajmował czołowe miejsce. Wyznaczony poszczególnymi etapami rozwój od najmłodszych lat obejmował naukę proporcji oraz perspektywy, poprzez obserwację dzieł wybitnych Greków oraz natury z obserwacji z natury. Upatrywał w starożytnym uwielbieniu do piękna i doskonałych proporcji, klucz do przeżycia estetycznego. Leonardo od najmłodszych lat był zafascynowany odkrywaniem otaczającego go świata. Interesował się niemal każdą dziedziną ludzkiej twórczości. Był znany z analizy ludzkich charakterów w technice sangwiny oraz węgla. Eksperymentował z wieloma dostępnymi w tamtym czasie narzędziami oraz barwnikami. Co pewien czas rysował swój autoportret jako kolejne narzędzie, czy metoda do poznania samego siebie. Stawiał człowieka w centrum wszechświata, znane jako antropocentryzm. W Akademii Leonarda perspektywa była jednym z podstawowych filarów edukacji sztuk pięknych. Stosowana w tamtych czasach perspektywa horyzontalna, zbieżna była przejawem erudycji rysownika oraz wyznaczała nowy poziom iluzjonistyczności w przedstawieniu obrazowym. Jej wielkim prekursorem epoki renesansu był Alberti Baptista, pisząc na jej temat słynny traktat o perspektywie. Dziś potocznie nazywamy ten charakterystyczny typ kompozycji perspektywicznej, „perspektywą renesansową”. Jednym z wielkich tematów podejmowanych przez Leonarda było studium Madonny. Wykonywał do studium wiele różnych szkiców i rysunków, w których eksperymentował z techniką, jak np. biała kreda z węglem czy sangwiną na barwionym papierze. Zmieniał stosunek do interpretacji światła oraz bryły sylwetki czy twarzy człowieka. Zaczął stosować tzw. chiaroscuro – czyli modelunek światłocieniowy rozchodzący się po bryle ludzkiej anatomii. Jego fascynacja ludzkimi charakterami przyczyniła się do obsesyjnego studiowania różnych ujęć portretowych, które przemieniały się częstokroć w rysunek karykaturalny. Ujęcia profilowe były bardzo popularne w czasach twórczości mistrza, lecz on nie ograniczał się jedynie do takiego przedstawienia postaci. Rysował człowieka również en face – czyli na wprost oraz „trois-quarts” – na 3/4, widzianej twarzy w ujęciu ukośnym. Jego charakterystyczna silna kreska, w połączeniu z doskonałą wrażliwością i sznytem jej prowadzenia, oddawały w ducha włoskiego disegno. Owy rysunek charakteryzował się gestykularnym i energicznym śladem kreski oraz przestrzennością, która wynikała ze stosowanego stopniowania natężenia linii. Portret na wprost – widziany niemalże technicznie, ukazujący symetryczność ludzkiej twarzy, przy jednoczesnym chiaroscuro o głębokim kontraście, w technice sangwiny, był bardzo charakterystyczny dla mistrza epoki renesansu. Prezentowany portret mężczyzny w liściu bluszczu znajduje się w Windsorze, Królewskiej Bibliotece Wielkie Brytanii. Da Vinci w swoich próbach rysunkowych sięgał również po trudniejsze techniki, jak rysunek grafitem, lecz nie takim jakiego znamy dzisiaj. Artyści tamtej epoki byli nauczeni robić własne narzędzia, a ich dostępność w handlu była praktycznie nie znana. Warsztat artysty zaczynał się tam, gdzie jego umiejętności wykonania własnych narzędzi. Często bywało tak, że to właśnie w wyniku własnych eksperymentów, powstała kredka czy grafit, który nadawał takie a nie inne właściwości wykonanemu rysunkowi, trudne do odtworzenia przy użyciu dzisiejszych standardowych narzędzi. Głowa mężczyzny z miną uniesionego krzyku, oddaje surowość i ekspresję, jednocześnie narzędzie służy aby te emocje podkreślić. Pogrubiona kreska, ostry szraf, silny światłocień to środki ekspresji, po które Włosi lubili sięgać w swojej twórczości. Cykl groteskowych charakterów podkreślał temperament artysty. Badał on stan ludzkiej natury, a w tym i jej psyche, która według obowiązującej wiedzy w tamtym czasie miała ujawniać się w postaci mimiki twarzy lub całego ciała. Starorzymska dewiza wypowiedziana przez Juwenalisa, która głosiła „Mens sana in corpore sano” , czyli w zdrowym ciele zdrowy duch, mogłaby również być użyta na odwrót, a więc w zdrowym duchu zdrowe ciało. Człowiek w zależności od przebytych doświadczeń życiowych, starzeje się ukazując swoje emocje i stan zdrowia w sposób wizualny. Rysują one jego portret na twarzy, a artysta jedynie wyciąga to co najbardziej daną osobę charakteryzuje. Można rzecz, że to właśnie Leonardo rysował pierwsze świadome karykatury w dziejach ludzkości. Jednocześnie umiłowany temat ukazywania młodości, czy młodzieńczości w twórczości akademika, który kontrastował z tematem starości, budował całokształt zainteresowań ludzką naturą, a raczej jej formą, która ciągle ulega zmianom w czasie naszego życia. Wiele wizerunków młodzieńców oraz kobiet, a w śród nich najważniejszej – Marii, uwiecznionej w wizerunku Madonny wśród grot i skał, wykonywany na zlecenia do ołtarza w kościele San Francesco Grande, posiadało wnikliwie przestudiowane wartości chiaroscuro. Rozpiętość obranego tematu, również była zauważalna u Leonarda. To właśnie w renesansie wyłoniła się moda na portretowanie osób świeckich. Jednocześnie zamówienie portretu u mistrza było bardzo kosztowne. Można było stać się posiadaczem swojego odbicia namalowanego w technice olejnej, płacąc nie małe kwoty w złotych dukatach. Jeżeli natomiast zostałeś wybrany we wnikliwych poszukiwaniach przez maestra w celu odegrania roli w jego zapisach do przyszłych obrazów, dziś możesz widnieć po nieskończoność, jak ten młodzieniec z Kodeksu Trywulcjańskiego. Leonardo da Vinci jest znany ze swoich rysunków anatomicznych, w których dogłębnie przestudiował budowę ludzkiego szkieletu, oraz warstwy mięśni. Było to możliwe dzięki przeprowadzanym sekcjom zwłok, które w tamtych czasach były absolutną rewolucją w podejściu do fizjonomii ludzkiego ciała. Często bywało tak, że maestro musiał uczestniczyć w pół legalnych oględzinach, gdyż temat sekcji zwłok ciągle wywoływał wiele kontrowersji ówczesnego świata. Model edukacyjnej rewolty ostał się również w akademiach sztuki i trwa po dzień dzisiejszy. Wybierając się na ASP we współczesnych czasach, studenci w ramach rysunku anatomicznego oraz przedmiotu Anatomia, odbywają zajęcia na Uniwersytecie Medycznym, poszerzając wiedzę o budowę anatomiczną podczas autentycznych sekcji zwłok. Leonardo przetarł szlaki i zbudował nowy model edukacji artystycznej, w celu lepszego poznania struktury naszej materii, z której jesteśmy złożeni. Przyglądając się rysunkom mistrza, możemy stwierdzić że dokonał on ogromnej pracy w sposób bardzo szczegółowy. Oczywiście występują drobne interpretacje czy nieścisłości, które odbiegają od faktycznego stanu rzeczy, lecz ogół rysunków jest bardzo detaliczny i poprawny. Znając podstawę anatomii, jako twórca sztuk wizualnych, możemy posłużyć się nabytą świadomością w celach kreatywnych. Pozwala ona wykonywać bardziej realistyczne pozy i układy ciała człowieka w różnych scenach do obrazów, czasami nawet bez konieczności korzystania z żywego modela. Rozwinięta wyobraźnia przestrzenna oraz wiedza anatomiczna, pozwalają na swobodne wariacje w kompozycjach dążących do jak najbardziej realistycznego ich przedstawienia. Imponujące jest to, że nasz wirtuoz potrafił przerysować praktycznie każdy staw kośćca wraz z jego opisem działania. Mechanika ludzkich układów kostno-mięśniowych stawała się wielką inspiracją w wytwórczości nie tylko obrazów, ale również obiektów mechanicznych, służących między innymi do działań militarnych czy w życiu codziennej poczciwej pracy fizycznej. Człowiek wszystko co wynalazł, wzięło się z obserwacji natury. Leonardo jest doskonałym przykładem człowieka, który jest z pogranicza wynalazczości i twórczości pięknej. Jako baczny obserwator otaczającego go złożonego świata natury, wyciągał bardzo wiele inspiracji do swoich wynalazków maszyn mechanicznych. Ten prawdziwy odkrywca, badacz, artysta nie miał sobie równych w tym obszarze działalności ludzkiej. Konsekwencją jego pogłębionych studiów, w których wykazywał się wielką samodzielnością w myśleniu, był bardzo bogaty dorobek różnych obiektów, które służyły społeczeństwu. Koniec końcu, najbardziej przydatnym poznanie anatomii było w celu szybkich szkiców do scen obrazów sakralnych. Tematyka ówczesnych czasów w malarstwie służyła głownie kościołowi Rzymsko-Katolickiemu i obrazowaniu scen z życia Nowego Testamentu, czy życia świętych męczenników. Poznanie wartości budowy człowieka dawało artystom możliwość zapisywania swoich pomysłów w szkicach bez ograniczeń, zachowując jednocześnie kanon proporcji w pełnym ideale piękna. Szybka spontaniczna kreska, która wyrażała doskonałość w swojej ekspresji podzielonej przez złote proporcje i kształty ludzkiej natury. Jednak nie tylko człowiek i jego anatomia były bliskie studium Leonarda. Badanie piękna rodzajowego świata zwierząt, a w szczególności ich najpiękniejszym przejawom jakim jest nieparzystokopytny koń – ogier i klacz, stało się nie tylko praktyczne, ale również fascynujące. Koń służył człowiekowi od niepamiętnych czasów, a za czym idzie jego wizerunek i poprawność anatomiczna stała się koniecznością do poznania, aby móc ulokować jego kształt w danej scenie obrazu. Zapotrzebowanie na wizerunek sceny z koniem wraz z epoką renesansu, wzrosła wielokrotnie. Jednym ze złotych przykładów wykorzystania konia do sceny dosyć popularnego motywu w czasach XIV i XV wieku, był obraz walki św. Jerzego ze smokiem. Heroiczny rycerz, jako metafora naszej cywilizacji, stara się pokonać obudzoną bestię, która w czasach średniowiecza i odrodzenia była postrachem wielu legend. Szczególnie zyskała na popularności, wraz z odkryciem jedwabnego szlaku przez Marco Polo, który to właśnie w tej epoce dokładnie opisał wędrówkę do krainy cywilizacji utożsamianej z tą bestią, czyli Chinami. Leonardo wykonał znany nam do dziś szkic do obrazu walki św. Jerzego ze smokiem, lecz obrazu samego w sobie nie znamy. Nie wiemy, czy mistrz podejmował próby jego namalowania, czy nie. Być może kiedyś odkryjemy takie dzieło, gdzieś skrycie schowane na którymś ze średniowiecznych strychów czy piwnic włoskiego budownictwa. Maestro w latach wczesnych swojej twórczości, kiedy doświadczał i szlifował warsztat rysunku, jako studium do obrazów olejnych, wykonywał przepięknie wymodelowane draperie z sukna lejącego się i załamującego w sposób geometryczny. Dzięki temu, da Vinci mógł wykazać się rysunkiem w wysokim kontraście ukazując przestrzenność i bryłowatość formy, służącej iluzji realności oka odbiorcy. Swobodna kreska oraz fakturowość podłoża rysunkowego, służyła podkreśleniu temperamentu obrazowi. Niektóre wykonywał na płótnie przy użyciu farby czarnej i bieli, rozcierając odpowiednio gradient światła. Technika pracy na barwionym papierze lub podmalowanym płótnie tzw. imprimiturą (czyli właśnie zabarwieniu podobrazia), daje podkład ciemny, dzięki czemu po nałożeniu bieli od razu przystępujemy do budowania bryły i mocnego kontrastu światłocieniowego. Czerń podkreśla kontrast oraz dopełnia wartości pośrednie, tzw. półtony. Ta technika malarsko – rysunkowa jest bardzo efektowna oraz szybka w tworzeniu. Leonardo jak widać bardzo lubował się w stosowaniu zabarwienia tła. Przyjrzyjmy się jego rysunkom z tej serii chwilę uważniej. Są godne naśladownictwa. Czy chcesz być kreatywnym jak Leonardo da Vinci? Zacznij KURS METAFORY RYSUNKU! Rejestracja oraz dostęp do pierwszych lekcji ZUPEŁNIE ZA DARMO! Wystarcz, że założysz konto, zalogujesz się i zaczniesz realizować zadania. Zapraszam! Jak większość prac związanych ze studium, służyły one czemuś więcej. W przypadku prac z draperiami, dawały one punkt wyjścia do obrazów ze św. Anną czy Madonną wśród grot i skał. Temat rozwijanego studium draperii stał się w tamtym okresie dość popularny. Dawał on artystom możliwość artystycznego i estetycznego wyrażenia się, co podkreślało ich kunszt oraz wprawiało w zachwyt widzów. Ten temat jest bliski wywołania efektu iluzji i przestrzenności, co dla oka obserwatora jest bardzo atrakcyjnym zjawiskiem nad którym lubi zawiesić uwagę, przez co czyni obraz bardziej cennym i pożądanym w widzeniu. Artysta epoki renesansu przejawiał wiele zainteresowań. Żadna z dziedzin sztuk pięknych nie miała być mu obca. XV i XVI wiek wyklarował model akademickiej trójcy dziedzin, a w tym: architektury, malarstwa i rzeźby. Leonardo o ile sprawdzał się w dwóch dziedzinach : malarstwie i rzeźbie, o tyle architektura została dla niego jedynie w sferze luźnych szkiców. Nigdy nie podjął się większego wysiłku aby zaprojektować konkretnie istniejącą budowlę. Natomiast jego zainteresowania nie miały końca. Z architektury przeszedł płynnie do projektowania różnych urządzeń, maszyn czy elementów obronnych jak fortyfikacje, fosy czy uzbrojenia. Były to zlecenia posłane prosto od króla Francji. Ku wielkiemu zaskoczeniu, mistrz da Vinci nie był obojętny również w wykonywaniu bliżej nieokreślonych map, jako przejaw swojego talentu, który nie został obcy kartograficznej analizie przestrzeni widzianej z zupełnie innej perspektywy – można powiedzieć boskiej perspektywy. Metody kartograficzne tamtej epoki nie były tak rozwinięte jak współcześnie, ale warto zaznaczyć, że również całkiem skuteczne. To właśnie epoka renesansu i baroku rozwinęła bardzo mocno tą dziedzinę praktycznej nauki. Można rzec, że to co praktyczne, nie było mistrzowi obce. Słynne utylites – użyteczne przedmioty, rzeczy, czynności, sprawiały że życie ludzkie przejawiało się w nowej formie aktywności i wartości za którymi warto podążać i je pielęgnować! Człowiek renesansu, to ten który przejawia zainteresowania rzeczami nie tylko pięknymi, ale również praktycznymi, służącymi mu i jego społeczności. Tym samym maestro nie próżnował i jego konstrukcje maszyn do dziś są inspiracją dla wielu projektantów. Maszyny rolnicze czy militarne szczególnie przypadły mu do gustu, a raczej okazały się tymi, które ludzkości w tamtym czasie były najbardziej użyteczne. Szkice Leonarda są dla dzisiejszych młodych projektantów wzornictwa przemysłowego doskonałym tropem, a nawet samouczkiem – wyznacznikiem jakości i precyzji w prezentowaniu wizji danego urządzenia. Temu ma służyć taki rysunek. Musi być nie tylko wizjonerski, pokazujący oryginalne rozwiązanie, przejawiający nasz nieograniczony potencjał twórczy, ale również musi być narysowany w sposób czytelny i zrozumiały dla drugiej osoby. Najlepiej, jak jeszcze tłumaczy jak przedmiot jest zbudowany. Leonardo projektując swoje maszyny, wykorzystywał najnowsze zdobycze techniki i wiedzy z zakresu geometrii, praw fizyki, czy zasad rządzących prawem natury. Aby być równie pomysłowym w projektowaniu nowych urządzeń, należy iść śladem mistrza i być ciągle na bieżąco w świecie najnowszych technologii. Warto zwrócić uwagę, że dzisiejszy świat poszedł o wiele dalej do przodu, niż w XV wieku. Aby być zorientowanym w tym co się dzieje w świecie nauki, należy śledzić aktualną prasę branżową, oraz specjalistyczną. Wiedzmy, że wynalazki, czy urządzenia z których dziś korzystamy, często zostały wynalezione o wiele lat wcześniej, nim trafiły do powszechnego użytku. Jest wiele technologii i urządzeń mocno wyspecjalizowanych w swoim działaniu i aby dowiedzieć się o ich istnieniu, należy specjalizować się tylko w tej branży. W dzisiejszym świecie trudno byłoby być człowiekiem jak Leonardo, z racji mocno wyspecjalizowanych branż i rozwoju technologii. Aby być specjalistą w danej branży, należy tylko w niej się specjalizować. Lecz droga dojścia do tej specjalizacji nie jest wyzbyta wiedzy ogólnej i konieczności poznania historii ewolucji wiedzy i techniki. Najsłynniejszą, owianą tajemnicą i legendą była projektowana przez wirtuoza kreatywności maszyna latająca, która ostatecznie nie została przetestowana. Ten wizjonerski koncept jak na wiek XV wzbudzał ogromne zainteresowanie i emocje. Nie jedna armia chciała być w posiadaniu takiej technologii. Trudno sobie wyobrazić nasz dzisiejszy świat współczesny bez maszyny latającej. Jednak dopiero wiek XIX przyniósł pierwsze pozytywne próby z lotnictwem. Leonardo już 4 wieki wcześniej wiedział, że ten mitologiczny artefakt stanie się jednym z najbardziej pożądanych wynalazków ludzkości. Jego błyskotliwa wizyjność nie pozwoliła mu przejść obojętne wobec tego tematu. Podsumowując ten bardzo wybiórczy i skrótowy referat dotykający temat rysunku Leonarda da Vinci, warto podkreślić, że wszystko co stworzyliśmy jako ludzie do świata naszej użyteczności, jest zaczerpnięte z obserwacji natury. Dlatego choćby tak prosty temat jak rysunek kwiatów, roślinności czy pejzażu jest godny uwagi. Pytanie o to jak Stwórca uczynił świat biologii złożonym i funkcjonalnym jednocześnie, jest tym pytaniem które zadaje sobie każdy projektant. Jako twórcy powinniśmy być ciekawi świata który nas otacza, tak jak jego ciekawym był Leonardo da Vinci – człowiek epoki renesansu. Jego delikatność, spontaniczność, precyzja oraz temperament razem tworzyły w połączeniu z fascynacją i pasją nauki o człowieku i środowisku, mieszankę wybuchową w pozytywnym tego słowa znaczeniu. Nie ma takich przejawów rysowania przez mistrza, które nie byłyby tknięte boską iskrą ciekawości i kreacji. Życzę każdemu studentowi Akademii Miniatura aby był jak Leonardo ! Dr Rafał Podgórski Czy chcesz być kreatywnym jak Leonardo da Vinci? Zacznij KURS METAFORY RYSUNKU! Rejestracja oraz dostęp do pierwszych lekcji ZUPEŁNIE ZA DARMO! Wystarcz, że założysz konto, zalogujesz się i zaczniesz realizować zadania. Zapraszam! Akceptacja naszej polityki prywatnościUżywamy plików cookie na naszej stronie internetowej, aby zapewnić Ci najbardziej odpowiednie wrażenia dzięki zapamiętywaniu Twoich preferencji podczas użytkowania naszej strony. Klikając „Akceptuję”, wyrażasz zgodę na użycie WSZYSTKICH plików cookie. LogowanieLeonardo’s anatomical drawings, apart from human anatomy, he also depicted some animal species. This comparative study focused only on two species: Bears and horses. This misconception was due Royalty Free Download preview Uwagi anatomiczne. kaganiec. rękopisy leonardo da vinci. kod j folio 96 recto w roczniku leonardo da vinci by al. wolynski st. retro w petersburgu 1899. leonardo,kaganiec,retro,dojrzały,anatomiczny,anatomia,antyczny,antyk,arte,grafika,czerń,zakończenie,pies,rysowanie,rytownictwo,sławny,genuineness,historia,ilustracje,atrament Więcej Mniej ID 180167478 © Volodymyr Polotovskyi | 2 1 Royalty Free Licencje Rozszerzone ? XS x @72dpi 202kB | jpg S 588x800px5cm x @300dpi 576kB | jpg M x @300dpi | jpg L x @300dpi | jpg XL x @300dpi | jpg MAX x @300dpi | jpg TIFF x @300dpi ??.?MB | tiff Nielimitowana Liczba Stanowisk (U-EL) Do Użytku z Internecie (W-EL) Użycie w druku (P-EL) Sprzedaż Praw Autorskich (SR-EL 1) Sprzedaż Praw Autorskich (SR-EL 3) Sprzedaż Praw Autorskich (SR-EL) Dodaj do lightboxu BEZPŁATNE POBRANIE We accept all major credit cards from Ukraine. Licencje Rozszerzone Projektanci również wybrali te ilustracje stockowe Karykatury różnych osób leonardo da vinci w roczniku disegni di leonardo by l. beltrami milan 1904 Szkice ołówka końskiego rysowanego przez leonardo da vinci w roczniku leonardo da vinci przez al. wolynski st. petersburg Szkic młodej kobiety leonardo da vinci z książki rocznikowej leonardo da vinci. wolynski st. petersburg 1899 Szkic mechanizmu leonardo da vinci z książki rocznika leonardo da vinci przez al. wolynski st. petersburg 1899 Portret młodej kobiety leonardo da vinci w książce rocznikowej leonardo da vinci autorstwa al. wolynski st. petersburg 1899 Szkic katedry kościelnej. rękopisy leonardo da vinci. kod b folio 17 recto w roczniku leonardo da vinci autorstwa Szkic wnętrza budynku. rękopisy leonardo da vinci. kod b folio 39 recto w roczniku leonardo da vinci Szkice mechanizmu krzyżowania ludzi. rękopisy leonardo da vinci. kod b folio 52 recto w roczniku leonardo Uwagi anatomiczne. stopa powierzchni profilu. rękopisy leonardo da vinci w roczniku leonardo da vinci autorstwa al. wołyński Mechanizm wodny. kodeks atlantycki 1 verso. złożyli leonardo da vinci w książce rocznikowej leonardo da vinci przez al. wolynski s Szkic rąk leonarda da vinci w książce rocznika leonard de vinci autor a. rosenberg 1898 Więcej podobnych ilustracji stockowych Na grunge starym papierze rocznika świadectwo Angel1 Starzejący się książek cyfrowo stary papier skanujący Muśnięcie set bryzga plam uderzenia wektorowych Święta więcej pisać stary formuła papier Grunge papieru tekstura Tło romantyczny Sztuka liść wielkiego papieru rocznik Inne zdjęcia z Volodymyr Polotovskyi portfolio Uwagi anatomiczne. rękopisy leonardo da vinci. kod k folio 102 recto w roczniku leonardo da vinci by al. wołyński Anatomiczna mechanika mięśni ręcznych leonardo da vinci w książce rocznikowej leonard de vinci eugene muntz 1899 paris Uwagi anatomiczne. praca rąk. rękopisy leonardo da vinci w roczniku leonardo da vinci autorstwa al. wolynski st. Uwagi anatomiczne. zwierzę. rękopisy leonardo da vinci. kod k folio 109 recto w roczniku leonardo da vinci by al. Uwagi anatomiczne. nogi. narządy wewnętrzne. rękopisy leonardo da vinci w roczniku leonardo da vinci autorstwa al. wołyński Uwagi anatomiczne. stopa powierzchni profilu. rękopisy leonardo da vinci w roczniku leonardo da vinci autorstwa al. wołyński Anatomiczne etudy leonardo da vinci w roczniku leonard de vinci eugene muntz 1899 paris Uwagi anatomiczne. stóp. rękopisy leonardo da vinci. kod k folio 108 recto w roczniku leonardo da vinci by al. Uwagi anatomiczne. stopa powierzchni profilu. rękopisy leonardo da vinci w roczniku leonardo da vinci autorstwa al. wołyński Anatomiczna mechanika mięśni ręcznych w książce rocznikowej leonard de vinci autor a. rosenberg 1898 Uwagi anatomiczne. stopa nogi. rękopisy leonardo da vinci w roczniku leonardo da vinci autorstwa al. wolynski st. Uwagi anatomiczne. stopa nogi. rękopisy leonardo da vinci w roczniku leonardo da vinci autorstwa al. wolynski st. Uwagi anatomiczne. stopa powierzchni profilu. rękopisy leonardo da vinci w roczniku leonardo da vinci autorstwa al. wołyński Kategorie powiązane Zwierzęta Zwierzęta domowe Technologia Retro Przedmioty Retro Przeszukaj kategorie Abstrakt Biznes Editorial Ferie IT&C Ilustracje Ludzie Natura Podróż Przemysł i branża Sztuka / architektura Web design graficzne Licencje Rozszerzone Strona główna Ilustracje Zwierzęta domowe Uwagi anatomiczne. kaganiec. rękopisy leonardo da vinci. kod j folio 96 recto w roczniku leonardo da vinci by al Leonardo da Vinci was the illegitimate son of a beautiful peasant girl, Caterina, and a local notary, Piero da Vinci. Leonardo was born in a small Tuscan hill town, where he lived until his father arranged for him to study in Florence at Compagnia di San Luca, a painter’s guild at the hospital of Santa Maria Nuova ( Figure 1 ), which included Krótka historia badań nad ludzkim ciałemNauka o budowie ciała, czyli anatomia, była od samego początku nauczania medycyny podstawową dyscypliną. Badania nad anatomią człowieka swój rozkwit osiągnęły co prawda w renesansie, o czym pisaliśmy już w artykule "Plakaty reprodukcje - Leonardo da Vinci", ale ta dziedzina nauki towarzyszy człowiekowi od samego początku jego istnienia. Choć jeszcze do niedawna uważaliśmy, że to starożytnym Grekom i Egipcjanom zawdzięczamy pierwsze zmapowanie ciała człowieka, ostatnie odkrycie historyków zmusiło nas do zrewidowania i zaktualizowania stanu naszej wiedzy historycznej. Zgodnie z badaniami brytyjskich i amerykańskich nauka wskazuje się, że to Chińczycy, grubo ponad dwa tysiące lat temu, spisali pierwszy znany nam atlas anatomiczny!Sama anatomia, jako już w pełni wykształcona nauka posiadająca własną ugruntowaną metodologię, wykształciła się w XIX, natomiast wiek XX przyniósł jeszcze większe możliwości badawcze, pozwalając na uzyskanie dogłębnej wiedzy na temat organów i struktur ludzkiego organizmu. XX wiek i ogromny postęp technologiczny zapoczątkowały okres kształtowania się medycznych nauk szczegółowych, pozwalających na coraz lepsze rozumienie działania naszego tablic anatomicznych Leonardo da VinciPrzed chwilą wspomnieliśmy o renesansie - nie bez powodu. W naszej ofercie znaczna część plakatów to reprodukcje tablic anatomicznych wykonanych przez nikogo innego, jak Leonarda da Leonarda da Vinci zdecydowanie wybiegały poza kanony sztuk pięknych. Głównym celem, jaki mu przyświecał, było zrozumienie anatomii człowieka. W zakresie anatomii uczył go Verocchio, współpracował także z profesorem anatomii, Marcantionem della Torre, wraz z którym przeprowadzał sekcje zwłok. W swojej pracy opierał się przede wszystkim na własnych obserwacjach, opracował także nowatorskie techniki rysowania, pozwalające na dokładne przekazywanie informacji na temat ludzkiego ciała. Do dnia dzisiejszego przetrwało 750 rysunków, przedstawiających przełomowe odkrycia anatomiczne - przykładem tego może być to, że jako pierwszy wykonał dokładny opis ludzkiego na ten temat przeczytacie w naszym poprzednim artykule, z którym zachęcamy się zapoznać, bo historia badań Leonarda nad anatomią jest szalenie ciekawa i zdecydowanie nie wypada jej skracać do jednego FotherbyNa temat Johna Fotherby'ego nie wiadomo zbyt wiele, poza tym, że to on jest on autorem wielu tablic anatomicznych datowanych na lata 1729-1730. W naszej ofercie znajdziecie reprodukcje przedstawiające tablice anatomiczne z rysunkami, których oryginalne wersje wykonane zostały piórkiem i atramentem. Kalendarz AntikamiaPierwsze wydania kalendarzy promocyjnych z lat 1899 i 1900 wydanych przez Antikamnia Chemical Company, przedstawiają komicznie makabryczne i nieco groteskowe "szkice szkieletów" autorstwa Louisa Crusiusa, lekarza i artysty amatora. Louis wyprodukowała te kalendarze w limitowanych nakładach w latach 1897-1901, wysyłając je do przedstawicieli zawodów medycznych w Stanach Zjednoczonych i Europie, aby zareklamować opatentowany lek "Antikamnia" - środek przeciwbólowy na bazie pochodnej smoły Antikamnia Chemical Company agresywnie promowała swój produkt jako pewne lekarstwo na wszystko, od bólów głowy po gruźlicę, wiadomo było, że główny składnik, jest toksyczny w dużych dawkach. Po wprowadzeniu ustawy o żywności i lekach z 1906 roku, która nakazywała, aby produkty zawierające niebezpieczne substancje były wyraźnie oznaczone jako takie, producenci Antikamnii próbowali ominąć ten wymóg, zastępując główną substancję czynną jej mniej toksyczną 1910 roku zarekwirowano transport Antikamnii za naruszenie ustawy, a sama firma doczekała się wyroku skazującego. Antikamnia zakończyła działalność kilka lat później, choć jeden z jej założycieli i tak zdążył dorobić się niemałej fortuny. Sam lek doczekał się wielu złośliwych artykułów na swój temat, często będąc określanym jako "śmiercionośny lek przeciwbólowy sprzedawany przez szkielety".Mięśnie, kości i organy na plakatachBadania naukowe badaniami naukowymi, ale w jaki inny sposób można wykorzystać tablice anatomiczne? Plakat anatomiczny jest idealny do celów edukacyjnych w fizjoterapii lub na kursach medycznych czy fizjoterapeutycznych. Tablice medyczne są często wykorzystywane w gabinetach fizjoterapeutycznych, gabinetach lekarzy rodzinnych i innych gabinetach medycznych. Taki plakat z pewnością ułatwia fizjoterapeucie lub lekarzowi wyjaśnienie działania ludzkiego ciała, pomagając zobrazować i wyjaśnić działanie organizmu człowieka, przebieg choroby czy wyjaśnić sposób wykorzystać plakaty anatomiczne we wnętrzu?Wysokiej jakości plakaty anatomiczne to świetny wybór jako dekoracja ścian gabinetów medycznych i fizjoterapeutycznych, przychodni czy sklepów medycznych. Ciekawe zestawienie kilku plakatów przedstawiających budowę ludzkiego ciała z pewnością zaciekawi wzrok każdego klienta lub pacjenta czekającego w poczekalni przychodni, dzięki czemu pobyt w gabinecie będzie, mamy nadzieję, choć odrobinę mniej makabryczne, ale zabawne reprodukcje kalendarza Antikamnia to propozycja dla tych, którzy kochają groteskę. Taki plakat sprawdzi się na ścianie w salonie czy gabinecie, zarówno w pojedynkę jak i w zestawieniu z innymi plakatami. Naszym zdaniem plakaty anatomiczne świetnie dopełnią, chociażby tablice botaniczne lub reprodukcje starych Cię zainteresować:Plakaty reprodukcje - Leonardo da VinciCechy ekspresjonizmu i impresjonizmu w malarstwie - artyści, plakaty, sztuka
La Anatomía Humana en el arte de Leonardo da Vinci MSc. Dra. Liset de la Hoz Rojas, Dra. Ena Luisa Lahera Fernández Universidad de Ciencias Médicas “Dr. Serafín Ruiz de Zárate Ruiz”, Santa Clara, Villa Clara, Cuba La formación de Leonardo da Vinci en Anatomía Humana comenzó a los dieciocho años.
Artykuł napisany specjalnie dla Medycyny Praktycznej – Chirurgii Dorota PietrzykDziedziny twórczości: tkanina artystyczna, rysunek i malarstwo. Od 1998 r. członkini Związku Polskich Artystów Plastyków. Liczne wystawy zbiorowe i indywidualne, prace w zbiorach prywatnych w Polsce i za granicą. Ilustratorka publikacji wydanych staraniem Medycyny Praktycznej, z którą współpracuje od niemal 20 lat. Pisarzu, jakimiż to słowy twego opisu dorównać możesz postaci odtworzonej przez rysunek? Leonardo da Vinci Inspiracje Na powstanie Notesu dla Leonarda... złożyło się wiele wydarzeń. Myślę, że zalążkiem tego pomysłu było rozpoczęcie współpracy z wydawnictwem Medycyna Praktyczna, dla którego wykonywałam ilustracje. Zaczęłam wnikliwiej przyglądać się rysunkom anatomicznym. Duże znaczenie miała rozmowa, którą wiele lat temu przeprowadziłam ze znanym gitarzystą Jorge Cardoso – profesorem uniwersytetu w Madrycie i jednocześnie dyplomowanym chirurgiem, absolwentem uniwersytetu w Cordobie (w Argentynie). Pewnego mroźnego wieczoru, jadąc z Warszawy do Krynicy, prowadziliśmy wielogodzinną dyskusję na temat ilustracji anatomicznych. Do momentu tego spotkania traktowałam rysunek medyczny wyłącznie jako narzędzie pomagające lekarzom w pracy. Z Jorge Cardoso rozmawialiśmy o genialnym atlasie Eduarda Pernkopfa, o doktorze Franku Netterze, lekarzu-artyście, malującym swój atlas ponad pięćdziesiąt lat, i o wielu innych. Zaczęłam szukać... Nie było to łatwe przed epoką Internetu. Wykorzystując swoje częste wyjazdy do Paryża, buszowałam w tamtejszych bibliotekach i księgarniach. Wreszcie odkryłam coś dla siebie – kodeksy Leonarda da Vinci – i to nie tylko te z rysunkami anatomicznymi, ale również takie, które dotyczyły botaniki, geografii, astronomii, architektury oraz zawierały szkice do obrazów i wynalazków Leonarda. .leonardo da vinci szkice anatomiczne
